Türkiye Silikon Vadisi’ndeki Beyin Göçünden Yararlanabilecek Mi?

Son günlerde kulakları en çok çınlayan kişi Trump olsa gerek... ABD’den Kanada’ya, Meksika’ya, Kuzey Avrupa’ya kaçmak, göçmek, yerleşmek (birçok tabir kullanılıyor maalesef) isteyen ABD vatandaşlar konuşuluyor sürekli. Geçen hafta Bloomberg’de izlediğim bir programda Trump’ın seçilmesi ile ülkeden özellikle de Silikon Vadisi’nden beyin göçü konuşuluyordu. Yetenekli, yüksek potansiyelli, kalifiye çalışanların ABD’yi terk edecekleri ve bu kişilerin sayılarının da 3-5 değil binlerce olacağı tartışılıyordu.

Kanada, İngiltere, Çin çoktan aksiyon almıştır bile…

İki haftadır birkaç toplantımda bu konuyu gündeme getiriyorum. Türkiye bu yetenekleri çekebilir mi, Türk, Azeri, İranlı, Hintli, Pakistanlı olup Silikon Vadisi’nde çalışan ve Türkiye’ye gelme potansiyeli olan kişileri kazandırabilir miyiz? Türkiye’den yurtdışına expat olarak giden mühendis, yazılımcı sayısı ne olacak? Türkiye’de teknoloji şirketlerine girişte rekabet artacak mı? Yetenekli uzmanlar Silikon Vadisi’nden sonra Türkiye’ye gelmek ister mi, nasıl getirilebilir? gibi soruları gündeme getiriyorum, beyin fırtınası yapıyoruz.

Dün (24 Kasım) Dünya Gazetesi’nde Güven Sak’ın yazısını da denk gelmiş oldu, birkaç soru daha oluştu zihnimde. Yazının başlığı “İş Ar-Ge’ye geline, Türkiye yarım Volkswagen bile etmiyor”. Türkiye’nin Ar-Ge harcamalarının ne kadar düşük olduğu, teknoloji yarışında Türkiye’nin halen somut, net bir adım atamamış olması vurgulanıyordu. Evet, Türkiye maalesef yüksek teknoloji, katma değerli ürün üretimi konusunda çok geriden geliyor, halen orta gelir tuzağından da çıkamıyoruz. Start-uplarımız yavaş ilerliyorlar. Teşvikler var ama ne kadar efektif kullanılıyor, yeterli mi bu konuda da soru işaretlerimiz var.

Vaziyet bu, ama karamsarlığa kapılmamalı, Silikon Vadisi’nden çıkıp kim Türkiye’ye gelecek dememeli diye düşünüyorum. Bu noktada aslında Türkiye avantajı kullanmalı, krizi fırsata çevirmeli derim ve aksiyon alınmalı, almalıyız. Öncesinde de şu sorulara cevap bulmalıyız:

• Türkiye, Silikon Vadisi’ndeki yüksek yetenekli mühendis, yazılımcı, uzmanları ülkeye, teknoloji firmalarına kazandırmalı. Bu noktada bu yeteneklere ne sunulmalı?
• Bu yetenekler burada harcanır dediğinizi duyar gibiyim. Firmalarda tam zamanlı çalışan yerine “danışman” olarak çalışabilirler mi? Nasıl bir ücret, yan hak, sosyal hak, güvence sağlanabilir?
• Yabancı istihdamı kanunu bunu nasıl destekler? Hangi noktada zayıf kalır?
• Esnek zamanlı çalışma modellerini nasıl kullanabiliriz?
• Hangi kuruluşlar, topluluklar, kurullar destek veya aracı olabilir?
• Silikon Vadisi’nde kaç Türk çalışıyor? Komşu ülkelerimizden, Hindistan, Pakistan ve İran’dan kaç kişi çalışıyor?
• Diyelim, yetenekleri çektik, Türkiye'ye kazandırdık; firma içerisindeki kültür, vizyon çatışmasını, rekabeti optimumda tutmak için nasıl bir aksiyon planı yapılmalı? Hangi uzmanlardan destek almalı?
• Mühendisler arasındaki rekabet ne olacak? 
• Türkiye'den yurtdışına expat olarak gitmek isteyen mühendisler veya yazılımcıların yolları kapanıyor mu?

Sorulara birlikte yanıt bulmak isterim, paylaşım, yorumlar için her zaman beklerim.